قولنامه معاملات ملک در بازار املاک ایران، بسیاری از معاملات (خصوصاً زمانی که همه شرایط برای انتقال رسمی سند وجود ندارد) از طریق قولنامه یا سند موقت انجام میشوند. اما این اصطلاحات چه معنایی دارند؟ چه نکات حقوقی و ریسکهایی دارند؟ در این مقاله، املاک سرپناه با زبانی ساده اما دقیق، به شما توضیح میدهم که قولنامه یا سند موقت معامله یا قولنامه معامله ملک چیست، چه مزایا و معایبی دارد، چه نکاتی در تنظیم آن باید رعایت شود، و با تغییرات قانونی جدید چگونه باید عمل کرد تا از مشکلات بعدی جلوگیری شود.
قولنامه (سند موقت) چیست؟
قولنامه که از دو واژه “قول” و “نامه” تشکیل شده در واقع نوعی قرارداد اولیه بین فروشنده و خریدار است که در آن دو طرف توافقات مقدماتی معامله را بهصورت کتبی در حضور شاهدین ثبت میکنند. در قولنامه معاملات ملک در بازار املاک ایران، بسیاری از معاملات (خصوصاً زمانی که همه شرایط برای انتقال رسمی سند وجود ندارد) از طریق قولنامه یا سند موقت انجام میشوند. اما این اصطلاحات چه معنایی دارند؟ چه نکات حقوقی و ریسکهایی دارند؟ در این مقاله، با زبانی ساده اما دقیق، به شما توضیح میدهم که قولنامه یا سند موقت معامله چیست، چه مزایا و معایبی دارد، چه نکاتی در تنظیم آن باید رعایت شود، و با تغییرات قانونی جدید چگونه باید عمل کرد تا از مشکلات بعدی جلوگیری شود. به عنوان یک سند معتبر، جزئیاتی مانند مشخصات ملک، مبلغ معامله، نحوه پرداخت، زمان تحویل و الزامات دیگر درج میشود. دلیل اینکه به قولنامه سند می گویند این است که چون تا زمان تنظیم سند رسمی، جایگزینی کامل برای سند رسمی نیست.
دلیل انجام برخی معاملات با قولنامه چیست؟
چند دلیل عمده برای استفاده از قولنامه معامله ملک وجود دارد:
- عدم آمادگی انتقال سند: ممکن است هنوز زمین یا ساختمان مشکلات اداری یا حقوقی داشته باشد و امکان انتقال سند رسمی فوری وجود نداشته باشد.
- زمان بر بودن مراتب اداری: فرآیند آماده کردن مدارک، اخذ تاییدها و مراجعه به دفترخانه ممکن است زمان ببرد، پس برای حفظ حقوق طرفین، قولنامه تنظیم میشود.
- پرداخت تدریجی قیمت: خریدار ممکن است نتواند تمام مبلغ را یکجا پرداخت کند، لذا طرفین توافق میکنند به تدریج پرداخت شود و قولنامه تعهد اولیه ایجاد میکند.
- ایمنی در معامله: تنظیم یک سند کتبی حتی اگر موقت، در مقایسه با معامله شفاهی امنیت بیشتری برای طرفین فراهم میکند.
قولنامه معاملات ملکی شامل چه بخش هایی است؟
- مشخصات دقیق طرفین
نام کامل، شماره ملی، نشانی دقیق، مدارک هویتی معتبر
- مشخصات دقیق ملک
نشانی کامل، پلاک ثبتی، مساحت، مشاعات، پارکینگ، انباری و وضعیت ملک
- مبلغ و نحوه پرداخت
مبلغ کل به عدد و حروف، زمان و قسطها، نحوه پرداخت (نقد، چک، واریز بانکی)
- زمان تحویل ملک و انتقال سند
تاریخ دقیق تحویل، تاریخ مراجعه به دفترخانه و تکالیف هر طرف
- وجه التزام یا ضمانت اجرا
در صورت تأخیر یا نقض تعهد، میزان خسارت یا جریمه که طرف متخلف باید پرداخت کند
- شرط فسخ و ضمانت اجرای معامله
مثلاً اگر خریدار نتواند پرداخت کند یا فروشنده ملک را به دیگری بفروشد
- اعتبار بنگاه یا مشاور املاک
بنگاه باید مجاز و دارای مجوز رسمی باشد تا قولنامه قابلیت استناد داشته باشد
- همزمانی تعهدات
تسلیم ملک و پرداخت وجه باید به صورت همزمان باشد تا یکی طرف ریسک نکند
- دو شاهد معتبر و امضاها
وجود دو شاهد و امضای طرفین برای افزایش استناد حقوقی
- خالی نبودن ملک یا شرایط رهن
اطمینان از اینکه ملک در رهن بانک نیست یا بدهی مالیاتی ندارد
قانون جدید معاملات اموال غیرمنقول و تأثیر آن بر قولنامهها
یکی از تحولات جدید قانون در حوزه معاملات ملکی در ایران، تصویب قانون جدید معاملات اموال غیرمنقول است. بر اساس این قانون:
-
اسناد جدید باید تکبرگ و سبزرنگ باشند و معاملات با آن اسناد مشمول مقررات جدید هستند.
-
از تاریخ ۳ تیر ۱۴۰۳، معاملات مربوط به این اسناد الزاماً باید بهصورت رسمی و در دفاتر اسناد رسمی انجام شوند.
-
دارندگان اسناد «زردرنگ» (سنتی قدیمی) تا یک سال فرصت دارند وضعیت سند خود را با الزامات جدید تطبیق دهند.
در نتیجه، استفاده صرف از قولنامه معاملات ملکی را باید با احتیاط بیشتری صورت گیرد و بهتر است که در متن قولنامه مشروط به اقدام قانونی برای تبدیل به سند رسمی باشد.
توصیهها برای خریداران و فروشندگان
-
حتماً پیش از امضای قولنامه معامله ملک، وضعیت سند ملک را از مراجع ثبتی استعلام کنید (رهن، توقیف، بدهی مالیات و غیره).
-
از بنگاه املاک معتبر و دارای مجوز استفاده کنید
-
در قولنامه بندهایی برای ضمانت اجرای معامله و جریمه تأخیر بگنجانید
-
هرگونه تغییر، خط خوردگی یا حذف را با امضای طرفین تأیید کنید
-
اگر امکان دارد، با مشاور حقوقی ملکی برای تنظیم متن قولنامه مشورت کنید
-
پس از شرایط فراهم شدن، فوراً نسبت به تبدیل قولنامه به سند رسمی اقدام نمایید
برای امضای قولنامه معاملات خود در محیطی امن و در آرامش با مشاوران املاک سرپناه در تماس باشید 09121598728.
پرسشهای رایج و پاسخها
- آیا پس از تنظیم سند رسمی، قولنامه معامله ملک هنوز معتبر است؟
پس از صدور سند رسمی، آن سند رسمی است که ملاک قانونی است و قولنامه دیگر نقش اصلی ندارد. - آیا میشود ملکی که سند کامل دارد را قولنامهای فروخت؟
بله، در عمل ممکن است چنین معاملاتی صورت گیرد، اما از نظر قانونی سند رسمی اولویت دارد و فروش قولنامهای ملک دارای سند رسمی، ممکن است خطراتی داشته باشد. - آیا قولنامه معامله ملک میتواند جای مبایعهنامه شود؟
قولنامه بیشتر یک قرارداد مقدماتی است، اما اگر به دقت تنظیم شود میتواند عملکردهایی شبیه مبایعهنامه داشته باشد. البته مبایعهنامه حقوقیتر است و اعتبار بالاتری دارد. - اگر فروشنده ملک را چند بار قولنامه کند، خریدار چه کاری میتواند بکند؟
اگر فروشنده قبل از انتقال رسمی ملک به شخص دیگری بفروشد، خریدار میتواند با استناد به قولنامه معامله ملکی که دارد به دادگاه مراجعه کند و ادعای خسارت یا الزام به تحویل ملک نماید، اگر قولنامه بهدرستی تنظیم شده باشد.
در نهایت
قولنامه معاملات ملکی یا سند موقت یکی از ابزارهای رایج در معاملات ملکی ایران است که نقش مهمی در تثبیت توافقات اولیه طرفین دارد. اما چون از نظر حقوقی به اندازه سند رسمی اعتبار ندارد، باید با دقت و آگاهی تنظیم شود. با رعایت نکات دقیق تنظیم، آگاهی از تغییرات قانون جدید و اقدام به تبدیل به سند رسمی در فرصت مناسب، میتوان ریسک معاملات را تا حد زیادی کاهش داد.
